On yıllarca Afrika’yı sömüren ve istikrarsızlığın başat aktörü olarak kabul görülen Fransa, kıtada istenmeyen adam haline geldi. Cezayir’den Burkina Faso’ya kadar çok sayıda ülke, Fransa’nın varlığını ülkelerinden silmek adına kararlar alırken son olarak Çad, sınırda izinsiz gezen Fransız askerlerini tutukladı. Sosyal medyada yayılan görüntülerde, Çad ordusuna bağlı askerlerin silah ve ekipmanlarını aldığı beş Fransız askerini sıraya dizerek oturttuğu görüldü. Burkina Faso ve Mali gibi çok sayıda Afrika ülkesinden kovulan Fransa’nın Çad’da uğradığı muamele, sömürgeci gücün kıtadaki nüfuzunun azaldığını bir kez daha gözler önüne serdi.
Yayınlanan videoda Çadlı rütbeli bir asker, tercüman aracılığıyla Fransız askerlerine, “Görev yetki belgeniz var mı?” sorusunu yöneltti. Fransız askerlerden bir yanıt alamayan Çadlı subay, durumu bildirmek üzere telefonla üstlerini aradı. Görüşme sırasında Çadlı subayın, “Üsse izinsiz giren ve görev yetki belgeleri olmayan Fransız askerlerini alıkoyup silahlarını aldım” ifadesini kullanması da dikkat çekti.
Resmi bir açıklama yapan Çad güvenlik kaynakları, Fransız askerlerinin üsse izinsiz girdiğini duyurdu. Fransa ordu sözcüsü Pierre Gaudilliere, olayın 8 Haziran’da yaşandığını belirterek, “Bu oldukça saldırgan şekilde yapıldı” ifadelerini kullandı.
Bazı Twitter kullanıcıları, Fransız askerlerinin çatışmaların yaşandığı Sudan sınırında görülmesinin “şüphe uyandırıcı” olduğu değerlendirmesini yaptı. Bir kullanıcı da askerlerin alıkonulmasının Fransız ordusunun Afrika’da “güç kaybı” yaşadığının göstergesi olduğunu belirtti.
Fransa 2013’te konuşlandırdığı askerlerini Malili yetkililerin talebiyle, iki ülke arasında yaşanan siyasi krizin ardından geçen yıl tamamen çekmek zorunda kalmıştı. Fransa’nın Mali’de 2 bin 300 askeri bulunuyordu. Barakhane Operasyonu kapsamında terörle mücadele amacıyla bölgede bulunan Fransız ordusunun görev süresi boyunca terör saldırıları arttı. Mali’de yaşanan çok sayıda darbeden de Fransa’nın sorumlu olduğu kabul görüyor.
Geçtiğimiz sene aralık ayında, Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC) topraklarındaki Fransız ordusuna bağlı tüm birlikler çekilmek zorunda kaldı. Ülkede 130 Fransız askeri görev yapıyordu. OAC, Ağustos 2022’de Fransız büyükelçilerine verilen “daimi duayen büyükelçi” unvanını kasımda kaldırmıştı. Bunun üzerine Paris yönetimi, OAC ile askeri anlaşmalarını askıya almış ve iki ülke arasında gerilim had safhaya tırmanmıştı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da, Mart ayındaki Kongo ziyaretinde, Devlet Başkanı Felix Tshisekedi tarafından azarlanmıştı. “Fransa ve Avrupa işbirliği yapma biçimini değiştirmelidir” diyen Tshisekedi’nin, “Bize her zaman ataerkil bir bakışla değil, gerçek ortaklar olarak saygı duyarak bize farklı bakın. Bize saygı duyarak, bizi gerçek ortaklar olarak görün ve öyle bakın. Babamız gibi değil” sözleri, Fransız liderde soğuk duş etkisi yaratmıştı.
Geçtiğimiz şubat ayında Burkina Faso’da konuşlu, Sabre Operasyonu’nda görev yapan Fransız askerlerin tamamı ülkeden ayrılmak zorunda kaldı. Burkina Faso’da 30 Eylül 2022’de başa geçen askeri hükümet, 23 Ocak’ta Fransa ile askeri işbirliği anlaşmasını feshettiğini açıklamış, Fransız askerlerine ülkeden ayrılmaları için 1 ay süre tanımıştı. Vagadugu’da konuşlu Sabre Operasyonu, Fransa Özel Harekat Komutanlığı’na bağlı 400 askerden oluşuyordu.
