Hollanda Temsilciler Meclisinde bugün, “Endonezya’da 1945-1950’de bağımsızlık, sömürgeden kurtulma, şiddet ve savaş” adlı araştırma raporuyla ilgili oturum düzenlendi.
Burada konuşan Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Hollanda’nın Endonezya’nın 1945’te “tamamen, kayıtsız ve şartsız” bağımsızlığına kavuştuğunu kabul ettiğini söyledi.
Rutte, bağımsızlık gününün kutlanmasına yönelik ortak bir içerik belirlemek için Endonezyalı mevkidaşı ile istişare edeceğini aktararak, “Bildirgeyi (Endonezya’nın 1945’te bağımsızlığını ilan eden bildirge) tarihi bir gerçek olarak görüyoruz.” dedi.
Bazı muhalefet partilerinin milletvekilleri de hükümetin, Hollanda Krallığı’nın savaş suçları işlediğini de açıkça kabul etmesi gerektiğini savundu.
HOLLANDA MAHKEMESİNİN KARARI
Hollanda Kralı Williem Alexander, Mart 2020’de, bağımsızlık mücadelesi döneminde yaşanan şiddet olayları nedeniyle Endonezya hükümetinden özür dilemişti.
Lahey Bölge Mahkemesi, 26 Mart 2020’de, Hollanda’nın, Endonezya’nın bağımsızlık mücadelesi sırasında Hollanda askerlerince Güney Sulawesi’de kurşuna dizilen 11 Endonezyalının ölümünde Hollanda’nın hukuka aykırı hareket ettiğine hükmetmişti.
Dava, 1946-1947’de Hollanda’nın eski sömürgesi olan Endonezya’nın Güney Sulawesi eyaletinde kurşuna dizilen 11 erkeğin eş ve çocukları tarafından açılmıştı.
Mahkeme, Hollanda’nın hukuka aykırı hareket etmesi sebebiyle dul kalan 8 kadın ve 4 çocuğa 235 avro ile 10 bin avro arasında değişen miktarlarda tazminat ödenmesine karar vermişti.
Hollanda hükümeti, mahkemenin verdiği karar sonrasında, Endonezya’nın bağımsızlık mücadelesi sırasında kurşuna dizilen Endonezyalıların çocuklarına tazminat ödeyeceklerini açıklamıştı.
Farklı kurumlarca 2022’de Endonezya’daki bağımsızlık savaşına yönelik yapılan geniş çaplı bir araştırmaya göre, Hollanda Krallığı 1945-1950 döneminde “yapısal aşırı şiddetten” suçlu bulunmuştu.
Raporda, söz konusu dönemde köyler yakıldığı, insanların işkence gördüğü ve yargılanmadan infaz edildiği yer almıştı.
BAĞIMSIZLIK TARİHİ
Endonezya, Pasifik Savaşı’nın sona ermesinin ardından dönemin siyasi lideri Sukarno ve yardımcısı Muhammed Hatta’nın 1945’te radyodan okudukları bildirgeyle bağımsızlığını ilan etti.
Hollanda Krallığı, Sukarno’nun bağımsızlık ilanını tanımadığı gibi sömürge yönetimini devam ettirmek amacıyla Cava ve Sumatra adalarına asker çıkardı.
Krallık askerleri, sivil halka karşı yaptıkları katliamlarla savaş suçu işledi.
Bazı şehirlerde süren çatışmaların ardından Hollanda ve Endonezya arasında başlayan barış görüşmeleri, 27 Aralık 1949’da Hollanda Krallığı’nın yeni devletin bağımsızlığını tanımasıyla sonuçlandı.
İslamiyet’in Müslüman tüccarlar tarafından yayıldığı Endonezya, 1511’de Portekiz tarafından işgal edilerek sömürge altına girdi. Ülke daha sonra İspanya, Hollanda ve İngiliz sömürgesi oldu.
